(Westland, 4 december 2019). In principe ben ik niet tegen wachtgeld voor politici. Bestuurlijk politiek bedrijven is een vak vol grote risico’s. Je kunt zomaar na een ruzie met partij, fractie en gemeenteraad of Tweede Kamer je baan verliezen. Soms geheel buiten je schuld. Als een kabinet valt of een gemeentelijk college voltallig opstapt, sta je werkloos buiten. Ziet niemand je meer staan. Daarom is zo’n vangnetregeling niet zo gek.
Het enge alternatief is bovendien dat je zonder dat op den duur alleen maar domme, toch niets te verliezen, avontuurlijke minkukels en ondeskundigen als bestuurder krijgt. Of erger, schatrijke narcistische, twitterende patsers die genoeg eigen wachtgeld hebben.
Ethisch rammelt
Maar, toegegeven, VVD’er Klaas Dijkhoff die de inkomsten van zijn goed betaalde Tweede Kamerfractievoorzitterschap simpel en soepel aanvult via de wachtgeldregeling als staatssecretaris en (een maand) minister bewijst dat de huidige regeling ethisch rammelt. Dat hij gisteren pas zwichtte, nu ervan afziet, nadat een tweede akkefietje rond zijn reiskostenvergoeding bekend werd, zegt wel iets van de man. Trouwens, ook ‘ons’ Kamerlid Arne Weverling kreeg zo’n ‘leuke’ suppletie (uit Westland). Vanwege wachtgeldrechten uit zijn wethoudersjaren hier. Als een slaafs Dijkhoff-mannetje heeft hij gistermiddag ook verklaard die niet meer te willen…
Gemeentelijk wachtgeldpotje
Een (naamloos) lijstje in het Westlandse wachtgeldpotje maakt duidelijk dat drie ex-wethouders 80% van hun vorige salaris ontvangen. Deze ‘langzitters’ gebruiken het, voor zover na te gaan, als pre-pensioen.
Naast het (laagste) bedrag (van Weverling) is er een wethouder die tot mei 2020 relatief ‘een beetje’ ontvangt. Dat komt omdat hij maar kort in het bestuurscollege heeft gezeten, als opvolger van Weverling. Na een tijdelijke wachtgeldvergoeding als werkloos wethouder is hij in zijn nieuwe baan ‘drie stappen’ achteruitgegaan in salaris.
Hoogheemraad
Dan is er nog de liberaal die, ruim tien maanden wachtgeld-gesubsidieerd naar een nieuwe baan zocht, maar sinds dit voorjaar hoogheemraad van Delfland is. Een goed betaalde, maar geen fulltime job.
Hij weigert om te zeggen of hij nu van de aanvulling van de wachtgeldregeling gebruik maakt. Althans, hij bevestigt noch ontkent het, gebruikt als creatief argument dat hij de anonimisatie van zijn vroegere collega’s niet wil schaden. ‘Als enkelen vertellen wat ze krijgen dan kun je zo uitrekenen wat de anderen krijgen’.
Transparantie
Nogmaals, als we goede bestuurders willen, dan moeten we ze ook een soort risicoverzekering aanbieden. Hetzij financieel, hetzij in de vorm van een baangarantie (zoals gebeurt bij ambtenaren en docenten), al weet ik niet direct hoe je dat in het bedrijfsleven moet regelen. Je vroegere baas ziet je al aankomen.
Maar ook zullen we geregeld over vorm, lengte en vooral hoogte moeten blijven discussiëren. En moeten de betrokkenen openheid geven, verplichte transparantie. Immers, de salarissen van werkende bestuurders kun je ook gemakkelijk opzoeken. Tot achter de komma.
Geen schande
Niemand die een topjob verlaat en zich jaren inzet voor de openbare zaak hoeft aan de bedelstaf te geraken. Groot probleem is daarbij dat veel (commerciële) bedrijven niet eens zitten te wachten op bijvoorbeeld een eigenzinnige ex-wethouder die vooral politiek denkt en met een ambtelijke organisatie heeft gewerkt.
Wachtgeld is als je politiek op moet stappen geen schande. Wel voor opportunisten die vrijwillig vertrekken of hogerop willen – om bijvoorbeeld Kamerlid te worden en dan nog dat laatste restje uit die royale regeling willen trekken. Want het heeft allemaal ook met ethiek en integriteit te maken: Dát doe je niet!
Maar los daarvan mag, nee moet, de maatschappij gewoon weten wat je ‘uit de pot’ ontvangt. Dat heeft niks met privacy te maken, in principe is het volk de baas van de politici. En in die rol mag het gepeupel ook weten wat het zijn werknemer betaalt. Of bijbetaalt als iemand later – een lager betaalde – hoogheemraad wordt.
Rien van den Anker
Toch denk ik dat wachtgeld geen oplossing is. Je gaat toch vrijwillig in de politiek?
Goed genuanceerd verhaal. Ik hoop dat Arne en die Hoogheemraad het gelezen hebben. Heette die laatste geen Peter?
Inderdaad: wachtgeldregelingen zijn soms nodig, maar niet als je een andere baan vindt bij diezelfde overheid die ‘goed’ betaalt. Al is goed voor de éen, niet hetzelfde voor de ander… Sommige portefeuilles zijn erg diep en kan er veel in. Openheid over de hoogte van wachtgelden zou niet zo politiek gevoelig moeten liggen.
Weverling ging op eigen initiatief en voor eigen ego de Kamer in. Dan moet je o.a.de financiële consequenties onder ogen zien.
Juist: als dit je geld kost omdat je je ego wilt oppoetsen, eigen schuld, dikke bult!
Zou mijn naamgenoot Zwinkels nu ook wachtgeld krijgen? In zekere zin heeft zij nu ook vrijwillig ontslag genomen. Ook al is er een conflict met de eigen fractie.
Een middel om ervoor te zorgen dat je kwaliteit bij bestuurders binnenhaalt is om hen tevoren een soort examen af te nemen. Dan is er ook minder kans dat ze op hun gezicht gaan. En wachtgeld gaan krijgen.
Het door de columnist beschreven enge alternatief zegt voldoende over de weg de we niet moeten gaan.