Weer het CDA of toch Westland verstandig?

(Westland, 9 maart 2020). Wat staatsrechtelijke deskundigen ook beweren, gemeenteraadsverkiezingen worden altijd beïnvloed door de landelijke politiek. Toegegeven, de tijd is voorbij dat dan landelijke hotshots als hulptroepen op bezoek kwamen. Plaatselijke afdelingen houden dat soort ‘promootjes’ tegenwoordig vaak af, omdat het soms averechts werkt.
Maar landelijke invloed op het plaatselijke kiezersgedrag is toch aanzienlijk door het zogenoemde bandwagon-effect. (Vrij vertaald: op de paradewagen achter de winnaar springen). Daarbij lopen mensen plaatselijk achter landelijke partijen aan, of juist niet, alleen omdat veel anderen dat ook doen. Ze doen alleen mee met een winnende club. Niet een verliezende..

(Anti-)Kaag-effect
Volgende week woensdag gaan sommige Westlandse partijen dat negatief ervaren. Neem D66 dat na de forse landelijke winst een jaar geleden dacht met twee, misschien wel 3, zetels in de raad te komen. Maar na die gênant lange formatie en dat ‘Haagse’ geruzie, zal het (anti-)Kaag-effect hard toeslaan. Democraten die hun partij lokaal hebben gevolgd, zullen nog wel D66 stemmen maar de dalende landelijke polls zullen eveneens hun negatieve werk doen.
De Westlandse nieuweling Forum voor Democratie gaat dat ook voelen, onder meer doordat de lokale lijsttrekker volledig blijft staan achter de omstreden uitlatingen van Thierry Baudet over de Russische Oekraïne-inval. Veel aarzelende kiezers zullen om die reden – toch maar niet – op FvD stemmen.

Barre tijden
Ook het CDA, nu nog de grootste raadsfractie, is realistisch genoeg om na het landelijke (partij)gerommel op verlies te rekenen. De ruzies tussen Hugo De Jonge en Pieter Omtzigt zijn de meeste kiezers bijna alweer vergeten maar de nauwelijks stralende regie van Wopke Hoekstra werkt niet echt mee. Kort en goed, voor velen ook geen partij om op de bandwagon te springen.
Alhowel, in deze conservatieve regio is er ook kans dat het verlies bij de christen-democraten zal meevallen. Niet dat er bij de achterban geen interne kritiek is, integendeel, maar de meesten zien geen alternatief. Dan maar in barre tijden vertrouwd bij het CDA blijven.

De Westlandse VVD is een verhaal apart. Hoewel dit een regio barstensvol ondernemers is, is die ondernemerspartij altijd relatief klein gebleven. Tot begin deze eeuw profiteerde het (toen nog groeiende) CDA daarvan; later meer GemeenteBelang Westland. Ook van een landelijke bandwagon-effect, lees een succesvolle Rutte, heeft de VVD plaatselijk nooit echt geprofiteerd.

‘De Straat’ gonst
De drie lokale partijen kennen dan wel geen landelijk bandwagon-reactie, maar voor hen gonst met evenveel effect ‘de Straat’. En daar hoor je dat de LPF mogelijk wordt ‘gestraft’ voor haar rol in de coalitie. De discussiefelheid rond de Wateringse moskeevereniging en het niet aan haar willen verkopen van De Eendenburcht kan wel eens een brug te ver zijn geweest. Mogelijk verliezen de Fortuynisten kiezers aan nieuweling FvD, die mogelijk ook stemmen kan wegtrekken bij GBW, Westland verstandig, zelfs het CDA.

Heel diep
Echt spannend wordt wie de grootste gaat worden. Toch weer het CDA of toch Westland verstandig? Als ‘de Straat’ gelijk krijgt wordt het de laatste. Mocht dat gebeuren dan komt er weer een  einde aan een jarenlange christendemocratische hegemonie in Westland. (NB. Alleen in 2010 werden ze tweede achter GBW).
Dat zal voor hen wel slikken worden maar dat wil nog lang niet zeggen dat het CDA bestuurlijk van het politieke toneel gelijk verdwijnt. De machtsgeilheid zit daar na zoveel jaren heel diep.

Rien van den Anker