(Westland, 19 oktober 2022). Buiten het zicht van velen, zelfs menig insider ontgaat het, speelt zich binnen de gemeente Westland een sluimerende, hardnekkige machtsstrijd af. Niet, zoals je in dit politieke bolwerk mag verwachten, in de coulissen tussen het bestuurscollege en de raadsleden. Nee, dit lokale ‘gevecht’ gaat tussen het ambtelijk establishment en de wethouders die sinds enkele maanden aan de macht zijn. Althans, dat denken ze, want daar gaat het juist over.
Op zich niet eens nieuw want al decennia is de heilige wet binnen het gemeentehuis: Wethouders komen, wethouders gaan, maar de ambtenaren blijven bestaan. Natuurlijk, bij de komst van nieuwe bestuurders staan ambtenaren hen loyaal met raad en daad bij. Helpen ook onervarenheid om te buigen tot een zekere professionaliteit.
Waarbij zij, het zijn ook maar mensen, wel geregeld ook hun eigen persoonlijk getinte standpunten inbrengen. Soms integer, soms goedbedoeld eigenwijs, soms – randje politiek – sturend.
‘Groentjes’
Doorgewinterde, lang zittende wethouders, in het verleden hier vooral CDA’ers, waren op den duur ervaren genoeg om zich niet te laten inpakken, gaven hun ambtenaren voldoende ondersteuningsruimte, wel binnen de perken. Nieuwe onervaren wethouders daarentegen zijn, van toeten noch blazen wetend, als was in ambtenarenhanden. De ‘groentjes’ hebben immers hun kennis broodnodig en zijn van hen behoorlijk afhankelijk.
Deskundige bestuurders zullen redelijk snel het klappen van de zweep leren, waarna ze als tovenaarsleerlingen hun ambtelijke meesters overstijgen. En de baas worden. Maar zwakke broeders worden marionetten van hun ambtenaren. Die zullen na jaren maar blijven ‘praten’ via door hen aangereikte papiertjes.
Testcase
Die ‘knokpartij’ beheerst nu dus de burelen aan de Verdilaan en de Laan van de Glazen Stad. Vooral voor de nieuwelingen Barend Rombout, Anko Goudswaard en Michiel Ferwerda zijn deze beginmaanden een testcase. De eerste was al ambtelijk gemeentedirecteur, kende zijn pappenheimers al, maar moet wel ineens met een heel andere (wethouders)pet met ze werken.
Goudswaard was schooldirecteur en kan, zeker in zijn onderwijsportefeuille, behoorlijk terugslaan met ervaringsdeskundigheid; wist al meer dan zijn ambtenaren. Bovendien lijkt het hem te lukken om hen, bijna als leerlingen, motiverend aan te spreken. Ferwerda moet voor menig ambtenaar in het begin een heerlijk naïef doelwit zijn geweest maar het kan best zijn dat schijn bij deze politionele teammanager bedriegt. Maar sowieso, wat betreft gespecialiseerde onderwerpen in hun portefeuilles, zijn ze nog steeds behoorlijk afhankelijk van hun ambtelijke staf.
Anders ligt het bij de twee uit het vorige college overgenomen wethouders Pieter Varekamp en Ben van der Stee. De laatste houdt, verbaal laverend, soms nietszeggend, zowel raadsleden als ambtenaren te vriend, de tweede heeft, mede door een andere, veel zwaardere portefeuille, nog wel vaak dat ambtelijk toegeschoven blocnote nodig.
Schermutselingen
Daarbij komt ook nog dat dit nieuwe college, gesteund door de lokale coalitiepartijen Westland verstandig en GemeenteBelang Westland, met nogal wat nieuwe plannen en een nieuw type beleid is binnengekomen. Waarbij ze geregeld door hun eigen politieke raadschefs achter de broek worden gezeten. En die laten soms nu al knorrig weten dat de ambtelijke molens van hun eigen wethouders nogal traag draaien.
Dat laatste is wel even slikken voor enkele hogere beleidsambtenaren. Sommigen hebben binnen de gemeentelijke organisatie al jaren een eigen eilandje gevormd, waar ze niets aan willen veranderen en waar alleen hun gelijk geldt. Zo’n wethouder moet eerder naar hen luisteren..
Meestal duren deze eens in de 4 jaar voorkomende stadhuisschermutselingen hooguit een halfjaar, dan is – verschillend per wethouder – wel duidelijk geworden wie ons regeert.
Rien van den Anker
Weer leuk geschreven. Nu maar afwachten wie het strijdje gaat winnen.
Ook deze column geeft weer aan dat we de vierde macht goed in de gaten moeten houden. Temeer omdat ze niet aanspreekbaar zijn en geen publieke verantwoordelijkheid moeten afleggen.
Natuurlijk vereist een machtswisseling van een college en Gemeenteraad een veranderin. Nu heb Westland verstandig, Gemeente belang Westland en de VVD het voor het zeggen. Democratisch gekozen en nu weg met het CDA, die al meer dan een eeuw het voor het zeggen heb. Als de ambtenaar toch op dat eilandje blijft zitten, moet hij snel wegwezen. Nu heeft het CDA gelukkig niets meer te vertellen. Dus alle CDA ambtenaren, als je het beleid wat nu gelukkig veranderd is, niet wil uitvoeren, stap dan op.
Wat mij betreft zouden ambtenaren best wel meer naar buiten mogen optreden. Je ziet dat toch ook dat ze openbaar spreken tijdens commissievergaderingen.
J
Een rare spagaat voor een wethouder: je bent de baas van een ambtenaar die veel meer weet.