De gemeenteraad moet op de schop, die werkt voor geen meter meer. Veel Nederlanders hebben er geen vertrouwen meer in en zij die dat nog wel hebben zitten (arrogant) vast aan hun partijideologie. Tussen beide groepen is een gapend gat.
De zittende politieke partijen slagen er maar niet in de betrokkenheid van die snelgroeiende groep loslopende en zwevende kiezers te vergroten. Massaal zetten die zich af tegen het establishment. Soms hun hoop vestigend op schreeuwerige, populistische politici. Kortom, het is code Oranje in de lokale democratie.
Code Oranje. Zo heet ook de alarmbel van burgemeesters, wethouders, raadsleden, wetenschappers en ondernemers, die met plannen zijn gekomen om de lokale democratie weer ‘voor iedereen’ te maken. Te redden, kun je ook zeggen.
Het manifest is opgesteld door een basisgroep van ruim tweehonderd bezorgde burgerdemocraten. Daarin veel vrouwen en – voordat het woord wordt verboden – allochtonen. Woordvoerder is de Vlaardingse burgemeester Bert Blase, onze Westlandse Sjaak van der Tak kent hem vast wel, maar zit zelf niet in de groep. Onbelangrijk, ik ook niet.
Loting
Belangrijkste ideeën zijn om de gemeenteraad voor de helft via loting te vullen. Dat klinkt mogelijk ridicuul maar de Grieken deden zoiets al in de vijfde eeuw voor Christus in de stadstaat Athene. Met succes.
Lottocratie betekent dat je niet afhankelijk bent van een (lage) kiezersopkomst, dat je niet alleen raadsleden krijgt die verbonden zijn met een politieke partij. Kort en goed, een betere afspiegeling van de doorsnee-burgerij.
Dat betekent eveneens dat er raadsleden komen die zich hadden afgekeerd van die ‘politieke zakkenvullers’. En dat ook Jan met de korte achternaam en dito niveau in de raad komt. Maar die zitten er nu soms ook al.
Die nieuwe raad krijgt 150 leden en komt drie keer per jaar bijeen. Tijdens die vergaderingen worden dwingende opdrachten gegeven aan wethouders, die in vier maanden moeten zijn gerealiseerd. Raadsleden kunnen zich in specifieke gevallen laten vervangen door deskundigen met relevante ervaring. Dat laatste zouden ze eigenlijk morgen al moeten invoeren.
Als mensen massaal niet meer van politiek houden, zich klaarblijkelijk niet meer betrokken voelen, nog sterker, het systeem compleet wantrouwen, dan zul je daar als samenleving wat aan moeten doen. Met elkaar en in overleg met alle bewoners, ook met hen die nu politici demonstratief hun rug tonen. Want daar zitten ongetwijfeld ook veel mensen tussen die nog wel betrokken (willen) zijn. Maar die één keer in de vier jaar een rood kruisje plaatsen wel erg weinig vinden. Die oprecht geloven in meer burgerbetrokkenheid.
Experimenten
Hoe radicaal ook, ik hou wel van experimenten. Natuurlijk wellen er gelijk vragen op. Is de loting verplicht? Mag je weigeren? Zijn de ad hoc deskundige verantwoordelijk voor datgene wat ze besluiten. Ik zie zo’n vergadering met 150 mannen/vrouwen al voor me. Met 39 politici is de chaos in Westland nu al vaak niet eens te voorkomen. Wat gebeurt er met wethouders die er na vier maanden niks van hebben gebakken? Strafmaatregelen? Taakstraf? Ontslag? Handen afhakken of herkansing?
Jammer is wel dat die initiatiefwerkgroep hoofdzakelijk wordt bemand door burgemeesters, wethouders, raadsleden, wetenschappers en ondernemers. Angehaucht establishment dus.
Beter was geweest als er ook veel, het liefst bekende, boze burgermensen in hadden gezeten. Grote kans dat die afgehaakte burger dit boeiende experiment daardoor als verdacht wegwuift. Da’s dom, misschien wel een beetje arrogant dom.
Rien van den Anker
Westland, 2 november 2016
In de Griekse oudheid vergaderde men op het Eklesiasteron, de stenen zitbank voor de volksvergadering. In de open lucht. Wanneer het regende, ging de vergadering niet door. Ook in het Westland gaat het wat vaker regenen…
Complimenten voor deze column, maar het valt voor een gewone burger inderdaad niet mee om in die bestuurssystemen te gaan zitten.
Dat is haast een roeping waarvoor je heel veel geduld nodig hebt. Het is een totaal andere wereld, soms ver van de realiteit.
De columnist roert met zijn prikkelend en tot nadenken stemmend artikel een actueel onderwerp aan. Immers het politiek vertrouwen van de burger is 3,9 op een schaal van 10. Echter het wantrouwen is wederzijds. De gevestigde politiek beschouwt zichzelf voor 87% als vernieuwend, vrijheidslievend en internationaal georiënteerd, maar 89%! daarvan denkt dat het volk eerder traditioneel, nationalistisch en conservatief is ingesteld. Politici, en het college en raad van het Westland geeft er in meerderheid blijk van niet anders te denken, gaan er dus massaal van uit dat burgers er andere, in hun ogen minder hooggestemde waarden op na houden dan zijzelf. Nieuwe bestuursvormen, waarvan ook ‘gelote” burgers deel van uitmaken kunnen het nauwelijks slechter doen.
De huidige (lokale) democratie is hard aan een restauratie toe, er is groot wantrouwen tussen bevolking en bestuur. Een lottocratie is de moeite waard om te proberen, bijvoorbeeld op kleine schaal. Daarnaast zul je ook een brede discussie moeten openen of er bindende of raadgevende referenda moeten komen. Ook de rol van een burgemeester moet onder de loep. Die krijgt/neemt steeds meer bevoegdheden en is toch alleen maar benoemd. Is een gekozen burgemeester een oplossing? De tijd dringt want elke dag haken er steeds meer gewone burgers af.