(17 mei 2017). Is het er leuk werken? De headhunter, gewend alleen zelf de vragen te stellen, kijkt verbaasd. Het hangt ervan af wat je leuk vindt, klinkt het cryptisch. Na een stilte komt een toelichting dat er geregeld wethouders bungelen of weglopen, soms richting hogere politiek, soms richting commercie. En dat bij reorganisaties ambtenaren weggaan, vooral de betere.
Ligt dat aan het college? Of is het de ambtelijke cultuur? Er komt een aarzelend ja. De headhunter neemt een slok, wordt fluisterend, een beetje geheimzinnig. De laatste jaren is er behoorlijk in het ambtenarenkorps geschrapt. De lege gemeentelijke werkplekken zijn ingenomen door, verhoudingsgewijs, veel interimmers, externe adviseurs. Licht cynisch zegt de headhunter dat dat aardige mensen zijn, maar nauwelijks binding met stad of regio hebben. Maar wel hun eigen cultuur meenemen. Dan een grijns: En hoge rekeningen, per dagdeel, vanzelfsprekend. Ze kosten, zo legt hij uit, soms meer dan een wethouder met wachtgeld. Hij vindt dat zelf een leuke opmerking.
Ook weg
Tot vorig jaar, zo vertelt internet, was er in de gemeente een dubbelhoofdige ambtelijke directie. De vrouwelijke helft is inmiddels vertrokken. Dat zag iedereen eerder aankomen dan zijzelf. Nooit vervangen, waarom weet niemand officieel.
De headhunter knikt bevestigend, wil nog wel wat drinken, vertelt dat nu ook de directeur/gemeentesecretaris weggaat. Op eigen verzoek, volgens het bestuurscollege. Maar wel net op het moment dat een deel van de raad hem en de burgemeester had willen bevragen over het personeelsbeleid, onvrede onder de medewerkers en de wijze van leiding geven. Dat gaat hij dus missen.
De vertrekkende gemeentesecretaris maakt gebruik van een regeling die vrijwel niemand kent. Die oudere ambtenaren ruimte geeft om tot de AOW minder te gaan werken en plaats te maken voor een jongere collega. Voor de vertrekker wordt er nu een tijdelijke, andere baan gecreëerd, iets met organisatieontwikkeling, maar onbekend is wat die, ook qua uren, precies inhoudt. Volgens de headhunter betekent dat dat hij of zijn opvolger voor de voeten gaat lopen. Of zijn eigen falen uit het verleden gaat rechtzetten. Maar die laatste zinnen wil hij liever niet uitgesproken hebben.
Wantrouwend angstig
Zakelijkheid maakt geruisloos plaats voor vertrouwelijkheid, er komt nog een drankje. Beschrijvingen als ‘geen groot licht’ en ‘het is wel goed dat hij weggaat’ vallen. De interne cultuur is, zo loopt hij leeg, veranderd van heel voorzichtig tot wantrouwend angstig. Velen praten niet meer met hun collega’s, laten ook onder elkaar het achterste van de tong niet zien. Laten liever geen eigen mening horen. Verschonend zegt hij dat je dat die ambtenaren niet eens kunt verwijten.
Hij is ervan overtuigd dat een baas van de ambtelijke organisatie aan zo’n cultuurverandering bijdraagt, zeker als hij hondstrouw de politiek dient. En mede een muur van externen rond het college bouwen helpt ook niet mee aan een betere sfeer. Alleen een grote bezem zou helpen, zegt hij bij de laatste slok.
Hij schrikt ineens van zijn eigen woorden, wordt weer de headhunter. Dus jij ziet die gemeentelijke directeursfunctie wel zitten? Eerste adviseur worden van burgemeester en wethouders? Of het er leuk werken is, vroeg je in het begin. Ik mag het niet zeggen maar ik zou het maar niet doen. Het afscheid is vriendelijk, de drankrekening ook.
Later hoorde ik dat de man inmiddels een andere baan heeft. Bij die gemeente. Ik zal hem niet verraden.
Rien van den Anker
Een ‘oud’ Chinees spreekwoord luidt: Wie je voedt is je meester.
Velen zullen in het verhaal over de gemeentesecretaris herkennen over wie het gaat. Het wordt inderdaad tijd dat hij de pijp aan Maarten geeft. Want, zoals het gezegde luidt: Veel beekjes maken een groot water. Ik hou wel van dit soort cryptogram-columns.
Zijn er nu geen mogelijkheden voor ambtenaren om zich, ook anoniem, te uiten? Ik begrijp best dat ze hun mond niet open doen als ze daarmee hun carrière kunnen beschadigen. Een ambtelijke ombudsman of zo?
Een speciale aanklager zou er moeten komen, net als in Amerika. Die gewoon eens uitzoekt wat er allemaal in het gemeentehuis gebeurt. Ik wil geen bijltjesdag, want de meeste ambtenaren doen werk goed. Het gaat meer om de rotte plekken in de organisatie. Die heb je overal, maar je moet ze wel steeds opsporen. In het bedrijfsleven val je veel sneller door de mand.