(Westland, 26 februari 2022, nr. 328). Negen leden van de in de Westlandse gemeenteraad (en bestuurlijk) actief zijnde politieke partijen zitten er aan vast. De partij-afgevaardigden – deels bobo’s, deels raadsledenvoetvolk – beloofden het donderdag plechtig, en met getuigen: Als wij in een nieuw bestuurscollege komen, dan wordt het coalitieakkoord eerst door twee laaggeletterden op duidelijkheid nagelezen.
Gewoon om alle moeilijke woorden te schrappen en veel te lange zinnen simpeler te maken. Twee erbij aanwezige ex-laaggeletterden kwamen al gelijk in actie. ‘Wijzig het moeilijke woord coalitieakkoord in beleidsplan! Dát begrijpt iedereen.’
Jip-en-janneketaal
De belofte kwam als afsluiting van een door de bieb en de stichting Lezen en Schrijven georganiseerd debat over laaggeletterdheid in Westland. Niet schrikken, zo’n 16.000 regiogenoten kunnen onvoldoende lezen, schrijven en rekenen. Die moeten het veelal niet hebben van dit soort columns, de geschreven krant, meer van jip-en-janneketaal, beeld of geluid.
Dapper
Alle aanwezige, op verkiezingscampagne zijnde, politici lieten vrijwel allemaal duidelijk merken zich rot te zijn geschrokken van dat getal. Sommigen schaamden zich er ook voor. Werden pijnlijk maar keihard geconfronteerd met voorbeelden van die twee ervaringsdeskundigen Carina en Marjolein. Die, na vele jaren volwassenheid, heel dapper weer terug naar school gingen en nu taalambassadeur zijn. Om te vertellen hoe die 16.000 lotgenoten met die handicap soms lastig leven.
Verdacht
Het debat was daardoor ook een anders dan anders, waarbij de politici onderling nauwelijks met elkaar in de clinch gingen. Nog sterker, en ook verdacht in dit gezelschap, ze waren het met alle kritiek van de taalambassadeurs roerend eens en zeiden dat er nu echt oplossingen moesten worden gerealiseerd. Waarbij ze, hun laksheid uit het verleden verdedigend, toch weer zulke moeilijke woorden gebruikten dat Carina en Marjolein hen daarvoor op de vingers moesten tikken. ‘Zeg niet dat het concreet moet zijn, maar wees duidelijk en helder’.
Grotere lettertypes
Ook de gemeente en andere overheidsdiensten kregen ervan langs. Officiële brieven maar ook de websites zijn vrijwel altijd, soms niet alleen voor laaggeletterden, volkomen onduidelijk of onleesbaar. De aanwezige politici kregen dan ook voorgeschoteld dat ze daar toch echt eens iets aan moeten doen. Hun eigen communicatiemiddelen!
Kortere zinnen, grotere lettertypes en graag een niet maagdelijk witte achtergrond. Een van de twee taalambassadeurs raakte het, wat beschaamd op krukken zittende, negental recht in het hart: ‘Als jullie veel duidelijker zouden worden over wat jullie doen dan zouden veel meer mensen het begrijpen. En ook op jullie gaan stemmen!’
Cryptische zinnen
Heerlijk dieptepunt waren de momenten dat willekeurige zinnen uit partijprogramma’s werden geprojecteerd. Die niet alleen voor laaggeletterden totaal onbegrijpelijk waren, ook voor de politieke debatleden. Onder wie de schrijvers!
Erg schrijnend was het toen debatleider Rob Veenman daarna meldde uit wiens programma de teksten kwamen. Zelfs zijn verzoenende mededeling dat veel van dat soort cryptische zinnen in alle programma’s voorkomen, kon de linguïstisch-communicatieve status van de politici niet meer redden. Nog net geen rode koppen!
Verschoning
Geen wonder dat alle aanwezigen daarna beloofden dat een na de verkiezingen door hen ondertekend coalitieakkoord door de taalambassadeurs ‘duidelijker’ mag worden gemaakt. Verschoning, ik bedoel natuurlijk beleidsplan.
Enne, ook sorry voor al die andere moeilijke woorden hierboven. Een soort automatisme, hè.
De rubriek ‘je suis rien’ is een boeketje columnpjes, vaak maar van één alinea. Een clin d’oeil naar mezelf en de samenleving. Een knipoogje, soms met serieuze ondertoon.
Ik heb veel respect voor mensen die op latere leeftijd leren lezen en schrijven maar we kunnen gewoon niet alles in Jip-en-Janneke-taal omzetten. Dan verdwijnt de moeilijkere taal, zou ook zou literatuur verdwijnen.
Is dat debat terug te kijken? Ik ben echt benieuwd welke moeilijke zinnen er uit welk plan komen. Misschien wel een goede spiegel!
Tijdens deze avond werden expliciet twee voorbeelden getoond uit de partijprogramma’s van Westland verstandig en D66. Terugkijken is niet mogelijk, maar er was wel een (gemeentelijke) cameraploeg aanwezig, mogelijk voor het programma Westland Report.
Je kunt zulke taalambassadeurs natuurlijk ook gewoon in de gemeenteraad zetten. Worden die debatten ook voor het gewone publiek veel duidelijker.
Een goed idee maar het gevaar is wél dat de raadsvergaderingen dan veel langer gaan duren.
Voor wat de website van de gemeente betreft hebben de taalambassadeurs volkomen gelijk. Zoeken is moeilijk en lastig en als je het gevonden hebt is het vaak onduidelijkheid opgeschreven. Nog niet zo lang geleden is er toch geld vrij gemaakt om ambtenaren simpeler en duidelijker laten schrijven. Niks meer van gehoord.
Ik hoop dat al de aanwezige politici bij het debat de belofte over het laten nalezen van een beleidsplan gestand zullen doen.