Ook excuses

(Westland, 21 december 2023). Het zat er in, nu onze excuses naar Suriname en de Nederlandse Antillen zijn gekomen is het logisch dat ook Westland dat gaat doen. Wij hoeven niet eens 160 jaar terug om een historische schandvlek te ontdekken. Nog sterker, die bij ons bestaat nog steeds. Al moet je ze, net als bij de koloniale slavernij, wel willen zien.

Inmiddels is er de Stichting Vrije Poolse arbeidsmigranten – Fundacja Wolni Polscy Migranci Zarobkowi – , die voor hun uitgebuite landgenoten opkomt. Die excuses wil van de gemeente Westland, persoonlijk van burgemeester Bouke Arends en zeker ook van enkele (uitzend)werkgevers. Niet per se van de koning, een koninklijke provinciale vazal is voldoende. Overwogen wordt om enkele (ex)-tuinbouwwethouders naar Poolse woongroepen te sturen om schuldbewust uitleg te geven.

Willig en goedkoop
Eerst maar even doorbijten op een stukje geschiedenis. In Polen is 1 mei 2004 een belangrijke datum; toen werd het land EU-lid. Na bezettingen door eerst nazi-Duitsland en later communistisch Rusland, belandde het in een democratisch Europa, op weg naar een welvarende kapitalistische toekomst.
Al snel ontdekte dat Europese Paradijs dat Polen willige, goedkope arbeidskrachten waren. Die dat niet eens in de gaten hadden omdat de lonen in Polen nog schaamtelozer waren. En die, vergeleken met thuis, ook de schrale woon- en leefomstandigheden hier nog wel menselijk vonden.

Volksverhuizing
Kort na het EU-lidmaatschap ontstond een westwaartse volksverhuizing van tijdelijke arbeidsmigranten. Ook richting Nederland, vooral Westland. Natuurlijk, geen echte slaven, wel loonslaven. Het Poolse contingent is inmiddels groot, Den Haag kent er tienduizenden, in Westland – waar de meerderheid slechts werkt – zijn het er ‘maar’ zo’n vierduizend.
Een deel is al vernederlandst en blijft; voor werk of voor liefde. Een forse groep is inmiddels teruggekeerd, met gespaard geld of, na werkpech, met frustratie. Omdat er nog steeds dringend behoefte is aan goedkope arbeidskrachten heten Polen nu steeds meer Bulgaren of Roemenen.

Het ruikt er naar
Maar hoe dan ook, die (nog steeds bestaande) Poolse – of Oost-Europese – toestanden kan niemand met trots bekijken, het gaat niet om slavernij maar het ruikt er wel naar. Hoe vrij is vrijheid als je zelfs zonder dwang hier gaat werken omdat je thuis te weinig kunt verdienen. En wat is sociaal als je je baan verliest en tegelijk je bed kwijtraakt.
En wat is beschaving als je met (te)veel collega’s in één kamer moet slapen. Soms zelfs moet wisselen op dezelfde matrassen. Toegegeven, er verbetert gelukkig veel maar het komt nog altijd teveel voor.

Duizend weken
Die excuusceremonie moet plaatsvinden op 1 juli 2023. Dan is Polen precies 1000 weken lid van de Europese Unie, zevenduizend dagen. Want toen begon de ellende, zeggen ze.
Een mooie herdenkingsplek is dat pleintje voor het nieuwe Polenhotel in Maasdijk, daar kunnen gelijk de genodigde getroffenen overnachten. Eerst is er een onthulling van een bronzen kunstwerk met een Pool die een Westlander aan het werk zet. Aansluitend volgt een rijtoer van onderbetaalde Polen op toeterende vrachtwagens van bedrijven die dankzij hen rijker van zijn geworden. De Westlandse directeur moet zelf rijden.

Herstelbetalingen
De ideële stichting FWMPZ wilde ook nog wel herstelbetalingen – ze suggereerden 1 euro per slecht betaalde dag of 10 per week -, maar ze heeft op dat punt zowel in Den Haag als in Westland bot gevangen. Geen onwil trouwens, maar nu iedereen zijn spijt betuigt blijken de excusespotten overal al totaal leeg te zijn.
Er zijn vast lezers die cynisch denken dat dit allemaal een sprakeloos makend sprookje is. Die moeten het nog maar eens lezen…

Rien van den Anker