Eerst maar betere raadsleden

4 okt

(Westland, 4 oktober 2017). Volgens een NOS-enquête zijn burgemeesters massaal tegen de gekozen burgemeester. Zou ik ook zijn als ik op zo’n positie zat. Twee derde wil alles zo houden, één op de tien is voor. Als we het ‘eeuwige’ formatiegekakel mogen geloven gaan ze het verliezen.
Het belangrijkste argument van die burgemeesters lijkt wel dat ze bestrijden dat het huidige systeem getekend wordt door handjeklap, vriendjespolitiek en achterkamertjes. Dat is niet zo, verdedigt voorzitter Liesbeth Spies van het Nederlands genootschap van burgemeesters. Ik geloof haar, maar het gebeurt wel.

Slecht slapen
Een gekozen burgemeester. Is dat wat? Je zou er ‘s nachts bijna van wakker liggen. Dat betekent mogelijk een burgemeester Peter Duijsens, Piet Vreugdenhil of Elly Van der Wilk. Of nog erger, een gevierde kroegbaas, een succesvolle tennisster of een trots glimmende kruidenier. In theorie kan zelfs Sjaak van der Tak terug komen!
Volgens voorstanders staat een direct gekozen burgemeester boven de partijen. En dat is nu vaak niet het geval, vinden ze. Een kulargument, want iemand die zich laat kiezen doet dat primair voor zichzelf, voor een politieke partij of zijn familie. Ook al roept hij iets anders, pas op het laatst komt de gemeenschap. Zo blijkt ook uit het buitenland waar het allang bestaat. Populisme – lees, meepraten met het volk – zal voor de betrokkene geregeld belangrijker zijn dan het algemeen belang. Zeker in de opmaat naar (her)verkiezingen.

Koninklijke ‘assistent’
Is het huidige systeem van een door de Kroon benoemde burgemeester beter? Nee, zeker niet, en dat komt vooral door die grote invloed van de Kroon. Dat is niet de koning want die zet alleen maar een handtekening. Maar wel van zijn ‘assistent’, de provinciale koningscommissaris.
Die benoemt bijvoorbeeld (na kort achterbanoverleg) bijna autocratisch een waarnemend burgemeester, zoals Agnes van Ardenne in Westland. Maar hij speelt vooral een forse rol bij een sollicitatieprocedure. Hij is degene die na contact met de gemeenteraad een profiel opstelt en die dan een voorselectie maakt onder de solliciterenden.
Hij – zelf (deels) politiek benoemd – bepaalt (!) wie geschikt en bekwaam is en voldoende in het profiel past. Hij kiest uiteindelijk drie kandidaten en daaruit mag de Vertrouwenscommissie van raadsleden kiezen. Waarna de gemeenteraad de koning een keuze aanbeveelt. Dat systeem is eigenlijk niet zo gek, tenminste, als je die weeffoutjes van die koningscommissaris er uit haalt.

Heikel punt bij burgemeestersverkiezingen is dat je de kiezer opzadelt met een democratisch personeelsprobleem. Hij kan veelal niet goed beoordelen of zo’n kandidaat voor die (qua verantwoordelijkheden en taken inmiddels fors uitgebreide) post wel of niet deskundig is. De kiezer is immers geen professionele personeelschef.
Maar in het huidige systeem is het problematisch dat er tussenpersonen worden ingezet die mogelijk competenter op dat gebied zijn dan een gewone kiezer, maar die vaak te politiek zijn, onderdeel van de zittende macht. En die de schijn tegen hebben dat het algemeen belang meer het hunne is dan het onze.

Grote bek
Voor- en tegenstanders blijven vreemd genoeg maar hameren op de tweeledige keuze: directe verkiezingen of door de Kroon benoemen. Terwijl een derde oplossing voor de hand ligt: betere raadsleden. Ook in Westland, waar we volgend jaar een nieuwe burgervader moeten zoeken.
De lijn tussen kandidaat-raadsleden en burgers is dan korter en kleiner. Kiezers kunnen gemakkelijker beoordelen of zij geschikt zijn voor het raadswerk. En of ze deskundig een burgemeester kunnen beoordelen.

Maar dan zullen politieke partijen wel een professionele kwaliteitsdrempel voor raadskandidaten moeten gaan hanteren. Met als bijkomend voordeel dat de lokale politiek professioneler wordt.
Niet alleen zoeken dus naar ambitieuze politici met een grote bek en dito familie- of vriendenkring. En ook niet per se naar doctorandussen of rechtenmeesters maar gewoon naar praktische burgers uit het bedrijfsleven of lieden met poten in de klei-ervaring. Jong én oud. Geen lokale Ybeltjes.

En ja, dan blijft er altijd een kans bestaan dat we toch een burgemeester Duijsens of Vreugdenhil krijgen. Zelfs een Remmert Keizer. Maar dat kunnen we dan hooguit onze raadsleden verwijten. Die we zelf hebben gekozen.

Rien van den Anker

7 gedachten over “Eerst maar betere raadsleden

  1. Goed stuk, maar wel utopisch. De basis van de democratie is dat iedereen in principe kan worden gekozen. Een gemeenteraad dient een afspiegeling te zijn van de maatschappij, dus zitten er intelligente en domme mensen in. Je kunt wel problemen voorkomen door in de Vertrouwenscommissie goede mensen te zetten. En niet, zoals nu automatisch gebeurt, de fractievoorzitters.

  2. Het probleem zit niet in het systeem, maar in de politieke partijen die al heel lang dat systeem misbruiken. Kijk maar naar Westland, er was een CDA’er en er is nu een CDA’er dankzij een CDA’er. Als er volgend jaar weer een CDA’er komt begrijpt iedereen wat ik wil zeggen. Logisch dat er nu mensen een gekozen burgemeester willen. Waarschijnlijk om van een CDA-burgemeester af te komen.

  3. Noem mij een reden waarom een kroegbaas of een kruidenier geen burgemeester zou kunnen worden. Dat gebeurt toch ook in Amerika.

  4. Wat de columnist over de gekozen burgemeester schrijft geldt ook voor de raadsleden. Ook daar gaat politieke kleur boven kwaliteit. De voorbeelden liggen voor het oprapen. Trapsgewijs ontstaat dus hetzelfde effect als bij direct kiezen.

  5. Als ex-raadslid en nu steunraadslid (GBW) zet ik mij in om de (jeugd)zorg nog beter te laten verzorgen voor ons allen. Dit doe ik met de ervaringen die ik dagelijks opdoe in de jeugdhulpverlening. Mijn motivatie is om in plaats vanaf de zijlijn commentaar te leveren nu van binnenuit mee te werken, adviezen geven, mee te sturen en positief kritisch op alles wat er gebeurt. Dit doe ik met respect voor een ieders mening waarbij we debatteren op het argument en niet op de vent.

Laat een reactie achter bij Eric Borggreve Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

De volgende HTML-tags en -attributen zijn toegestaan: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>