(Westland, 16 januari 2019). Er woedt een machtsstrijd in de Westlandse politiek. Wie is de baas? Het conflict gaat tussen het bestuurscollege en (eigenlijk) de hele raad. Da’s opmerkelijk, veelal krijgt het college de steun van de eigen coalitiepartijen. Nu niet.
Het kibbelpunt is de motie. Dat is een opdracht of verzoek van de gemeenteraad, soms een deel, soms unaniem. Die wil dan dat het college die uitvoert. Gebruikelijk is de terminologie: ‘Verzoekt aan’, steeds vaker: ‘Draagt op’.
‘Dagelijks bestuur’
Maar het bestuurscollege met wethouders kan een aangenomen raadsmotie zomaar terzijde schuiven als die zich bemoeit met, wat heet, ‘het dagelijks bestuur’. De raad gaat volgens veel wethouders alleen over ‘langetermijnbesluiten’ en de controle van het bestuur. Ziedaar het conflict. Want wat is het dagelijks bestuur?
In de praktijk probeert het bestuurscollege nu nogal eens moties niet uit te voeren. Zegt dat het wettelijk niet kan of er geen geld voor heeft. In ieder geval wekt het Westlandse college, althans bij raadsleden, de indruk moties maar gezeur te vinden.
Brede ergernis
Normaal laat een college bij de behandeling gelijk weten wat het met de motie (niet) gaat doen. Maar de zittende Westlandse wethouders zeggen na de stemming dat het college de motie (een week erna) eerst onderling gaat bespreken. Soms komt dan (weer een week later) een antwoord. Ook wordt de tekst wel eens inhoudelijk aangepast tot een motie met een eigen (college)kleur. Brede ergernis, zelfs bij coalitiepartijen CDA en LPF.
Volgens Westland Verstandig en GBW ‘onwerkbaar’. GroenLinks noemt het de raad buitenspel zetten en schofferen van de democratie. Vaak klinkt in de raad dat moties gewoon moeten worden uitgevoerd. En: Wij zijn de baas.
Bij de les
Raadsleden zoeken inmiddels andere mogelijkheden om die (aarzelende, angstige of ondeskundige?) wethouders bij de les te houden. Ze kunnen ook rondvragen stellen, met dezelfde inhoud als die van de motie. Als de raad die agendeert moet het college publiekelijk antwoord geven. Effectief maar wel lastig in tijden van toch al overvolle raadsvergaderingen.
Dan is er ook het initiatief-raadsvoorstel, dat raadsleden zelf kunnen indienen. Alleen via het Presidium dat maandelijks bijeenkomt; dat kost dus enige tijd. Maar ook dan ontkomt een wethouder niet aan antwoord geven.
Reglement
Sommige politici zouden het reglement van orde wel willen wijzigen. Daarin staat het begrip motie beschreven, maar niet of die moet worden uitgevoerd. De inhoud van het reglement wordt samen besproken door college en raad, maar de laatste beslist. En kan dus een wijziging aanbrengen dat een unaniem of breed aangenomen motie bindend wordt overgenomen door het college. Behoudens juridische of financiële bezwaren. Dat zou overigens een boeiend novum zijn.
Mocht het college daartegen (politieke) bezwaren blijven houden, dan is er nog altijd de motie van treurnis of zelfs van afkeuring/wantrouwen. In dat laatste geval trekt een wethouder of het college veelal de consequenties en stapt op.
Petten
Vorige week kwam ‘de motie’ uitgebreid aan bod tijdens de commissie Bestuur. Opvallend was toen de eensgezindheid van de Westlandse partijen. Evenzo de bijzondere aandacht van de nieuwe burgemeester Bouke Arends. De gemeenteraad of het bestuurscollege? Wat te kiezen?
Professioneel zit hij er middenin. Met twee petten. Als burgemeester is hij voorzitter van de gemeenteraad; daarnaast ook voorzitter van het wethouderlijke bestuurscollege. En dan moet hij ook nog boven de partijen staan.
Rien van den Anker
Moeilijk stuk, maar wel duidelijk. Ik begrijp alleen niet dat de gemeenteraad, vooral de coalitiepartijen, geen vuist kunnen of willen maken tegen hun eigen wethouders. Die zitten er toch namens hen. Nu zijn ze gewoon regerinkje aan het spelen.
De afspraak is nu eenmaal dat een college een motie terzijde kan leggen. Dat lijkt soms ondemocratisch, maar het is natuurlijk ook begrijpelijk dat het college niet voor iedere uitspraak van de raad het beleid maar moet aanpassen.
Politiek is zo slecht. Als de raad vindt dat het college niet luistert, stuur ze dan weg. Maar ja, dan lopen ze wel het risico dat ze bij nieuwe college-onderhandelingen in de oppositie komen. En daar maken die wethouders gebruik van.