(Westland, 18 september 2024). In de gemeentelijke politiek is een RIA een raadsinformatieavond. Die bestaat naast de gewone plenaire raadsvergadering en de commissievergaderingen, zoals Ruimte, Wonen, Maatschappelijke Omgeving of Bestuur en Economie.
Daarnaast zijn er ook een agendacommissie en een seniorenconvent waar alleen fractievoorzitters in principe welkom zijn. Verder nog technische werkgroepen zoals die voor de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH).
En is er ook nog het niet-officiële wekelijkse coalitieoverleg waarin wethouders en fracties van Westland Verstandig, GemeenteBelang Westland en VVD met elkaar communiceren, overleggen, soms afspreken. En, last but not least, maar politiek wel belangrijk, is er het weekoverleg van het bestuurscollege, met exclusief de wethouders en de burgemeester.
Dat zijn zo de belangrijkste gemeentelijke vergaderingen, maar, disclaimer, ik sluit niet uit dat ik er één ben vergeten. Vast staat dat er in politiek Westland behoorlijk wat wordt ‘afvergaderd’. Je zou bijna willen dat er een onderzoek komt hoeveel tijd dat kost en wat in de categorie geneuzel, gezanik, gezeik of gelul valt.
‘Lekken’
Enkele raadsledensessies zijn openbaar, een deel is besloten of zelfs geheim. In het laatste geval is ‘lekken’ wettelijk strafbaar, maar de praktijk leert dat bewijzen daarvan moeilijk is. De term beslotenheid valt onder de eigen verantwoordelijkheid van de politicus. ‘Je hebt het niet van mij maar…’
De belangrijkste redenen om publiek en pers te weren zijn – logisch – als het gaat om financiële informatie of privézaken van burgers. Daarom wordt een raadsvergadering soms afgesloten met de mededeling dat er nog een korte besloten vergadering volgt. Vrijwel nooit komt er dan iets naar buiten.
Democratie meebeleven
In principe zijn raads- en commissievergaderingen openbaar. Kan iedereen de democratie op de tribune meebeleven, met gratis koffie of thee, soms met koek. In de winter warm, ’s zomers koel.
Een punt van discussie in dat vergaderwereldje is nu de raadsinformatieavond RIA. Die wordt, in toenemende mate, gebruikt om raadsleden te voeden met extra en achtergrondinformatie. Dat gebeurt soms door de initiërende, verantwoordelijke, wethouder met een ambtenaar maar ook, indien nodig, door externen, veelal deskundigen.
Hun bijdrage is voor raadsleden zeer nuttig omdat die aanvullende informatie de vaak broodnodige, soms angstig brede, kenniskloof tussen hen en wethouder of ambtenaren verkleint. Hun verhaal is vrijwel altijd ook leerzaam voor erover schrijvende journalisten en burgerbetrokkenen.
Tussendoor geglipt
Ooit was de RIA standaard openbaar, tenzij. Afhankelijk van het onderwerp werd besloten of de sessie openbaar kon zijn. Dat veranderde toen, op basis van het Reglement van Orde (!), de RIA ineens bijna automatisch ‘gewoon’ besloten werd.
Een eventuele uitzondering tot openbaar maken kwam niet eens meer im Frage , terwijl raad en bestuurscollege dat wel mogen. Het ordereglement is immers geen wet. Maar RIA’s zijn sindsdien wel potdicht hoewel veel raadsleden zeggen anders te willen. Nu ook zelfs wethouders.
Twee tongen
Een deel van die politici spreekt trouwens met twee tongen, zegt voor transparantie te zijn maar doet niks als ze horen dat het de gemeenteraad zelf is die dat toelaat. En het ook kan terugdraaien.
Tegenstanders, ook raadsvoorzitter en burgemeester Bouke Arends, gebruiken het ‘angstige’ en semi-regenteske argument dat bestuurders en politici anders gaan praten als er ook publiek, en vooral, pers aanwezig is. ‘Want die journalisten gaan het ook nog opschrijven..’
Maar dat gebeurt – via een U-turn – toch omdat menig raadslid na afloop zelf het verhaal wel aan het journaille vertelt. In zijn eigen gekleurde versie natuurlijk, want zo zijn politici nu eenmaal. En er is altijd een volgende gekozene die, soms ongevraagd, met zijn ‘wederhoor’ klaarstaat. Open en bloot, gewoon met (partij)naam en toenaam.
Beter is natuurlijk om die RIA’s (wel met zo’n tenzij) weer openbaar te maken. Maar dat is heel lastig met nogal wat billenknijperige bestuurders en ruggengraatloze raadsleden. Gelukkig zijn er – toegegeven, inmiddels cynische – journalisten die dan de volgende dag maar even gaan rondbellen. ‘Moggûh, vertel het maar…’
Rien van den Anker
Waarom toch die angst voor openheid? En je ziet nu hoe het toch naar buiten komt. Maak die vergaderingen gewoon openbaar.
Wat is nu het probleem? Deze raad maar vooral het college willen helemaal niet. Dan is het logisch dat de rest wel gaat lekken. En de publiciteit uiteindelijk het wint, maar of dat dan de waarheid is zal pas later blijken.
Ook veel raadsleden willen af van de besloten RIA’s maar hebben het lef niet. Daar zit het probleem. De burgemeester zou dat wel moeten tonen maar die is juist tegen.
Het zegt wel iets van de kwaliteit van de raadsleden en de wethouders. Misschien een aanvullende cursus moderne communicatie? Dat zou het begin kunnen zijn.
Maak de gemeenteraad voortaan ook maar besloten. Dan had ik woensdag die raadsdebatten gemist. En had ik me niet zo hoeven ergeren.