(Westland, 28 april 2021). Als politieke partijen steeds minder kiezers krijgen doet zich een merkwaardig verschijnsel voor. In plaats van zichzelf op te heffen en te concluderen dat de maatschappij niet op ze zit te wachten, komen er samenwerkingsdriften naar boven. Dan ontdekken ze ineens bij concurrerende politieke vrienden allerlei overeenkomsten die daarvoor principiële verschillen heetten.
Naaldwijk
Het voorbeeld der voorbeelden is het CDA, alweer 40 jaar geleden. Katholieken en protestanten die elkaar decennia, eeuwenlang, politiek de kop in sloegen, gingen in één partij bij elkaar zitten. Noodgedwongen, niet altijd van harte. Nog steeds zijn er CDA-regio’s waar onderliggend de bloedgroepen van KVP, ARP en CHU levendig voortbestaan. Pikant detail, de laatste CDA-afdeling werd, pas jaren later, gevormd in… Naaldwijk.
Ook bij politiek links zijn die bewegingen geregeld zichtbaar. Al in de jaren zeventig vormden PvdA, PSP en PPR een rood progressief blok, het lukte niet. Dat gebeurde later wel bij GroenLinks, maar van de samengevoegde partijen, ook communisten, is vrijwel niets meer terug te vinden. In feite is GroenLinks een totaal nieuwe partij geworden; ook een methode om te blijven bestaan.
Ruziënd
In Westland was er zo’n 20 jaar geleden een progressief akkoord met PvdA, GroenLinks, D66 en het Lierse LEF. Het duurde maar kort, D66 haakte in 2006 al af en zo’n 10 jaar later ging het bij de rest ruziënd mis, vooral tussen ‘poppetjes’. Sindsdien zitten groenen en socialisten, broederlijk maar gescheiden, in de gemeenteraad. Nu elk met één zetel, net als D66.
De moeder van dat progressieve akkoord, oud-PvdA-fractieleider Ger Alleblas, hield onlangs een pleidooi om het nog een keer te proberen. Een verkenner werd daarna ‘langs de velden gestuurd’.
Geblokkeerd
Binnenkort zal hij concluderen dat het ook nu weer niet gaat lukken. D66 heeft al gelijk de boel geblokkeerd, gaat alleen de verkiezingen in 2022 in. Begrijpelijk, als haar kersverse leider Kaag niet blijft blunderen, zal D66 volgend jaar waarschijnlijk Westlandse winst maken.
En de democraten zitten ook niet te wachten op een GroenLinks dat hier maar niet wil groeien en op een PvdA die mogelijkerwijs niet eens één zetel zal halen. Vergeet zo’n links triootje dus maar.
‘Huwelijken’
Maar het blijft wel onbegrijpelijk dat afkalvende politieke partijen alleen maar hun hoop vestigen op lijstfusies met andere, op enkele punten overeenkomende, partijen. Alleen maar blijven geloven in politieke ‘huwelijken’, terwijl dat instituut in de gewone samenleving al decennia radicaal is veranderd.
Naast het traditionele ‘boterbriefje’ kun je ook simpelweg met of zonder contract gaan samenwonen, zijn er allerlei soorten LAT-relaties. En leefvormen met kinderdagen en -weekenden voor gescheiden en weer samenwonende types. Of mogelijkheden van groepswonen.
Politieke partijen zouden veel creatiever ad hoc deelafspraken met andere partijen moeten maken en zich daarnaast focussen op hun eigen specifieke onderwerpen. En die, om hun eigen identiteit te benadrukken, extra naar de kiezers communiceren.
Opheffen
En, niet lachen, in feite doen die drie linkse broeders in de Westlandse raad dat al(lang) een beetje. Met een frequent overleghapje (het laatste vóór corona!) en een actief WhatsAppgroepje met raadsleden en besturen. Zo’n samenwerking kun je verder uitbreiden door voor- en leeswerk te verdelen, ‘eigen’ spreektijd opgeteld samen te gebruiken. Een dergelijke relatie kun je gemakkelijk invullen zonder je eigen partij(kleur) te verloochenen. Ook incidentele eendracht maakt immers macht.
En als dat allemaal niet meer lukt kun je de partij altijd nog opheffen.
Rien van den Anker
Is het misschien een idee om oude rotten die nu al jarenlang het gezicht zijn van de socialisten en de groenen nu eens te revitaliseren. Misschien dat D66 dan iets meer bereid is om lokaal samen te gaan werken.
Voor samenwerking is vertrouwen nodig. In de politiek is niemand te vertrouwen, daar draait het alleen om macht en aanzien. Wat in het Westland tot stand wordt gebracht is zeker niet het resultaat van politieke samenwerking en besluitvaardigheid. Het is het resultaat van hard werkende inwoners en goed samenwerkende ondernemers, die elkaar niet de tent uitvechten, maar uitgaande van eigen kracht elkaar aanvullen en elkaar het licht in de ogen gunnen. Kan de lokale politiek wat van leren. Maar dat is moeilijk om te zien als je elkaar de ogen uitsteekt.
Als D66, GroenLinks en de PVDA mij nu uitleggen wat hun verschillen zijn en hun overeenkomsten, dan kun je de kiezer ook uitleggen waarom je eventueel met één lijst de Westlandse markt op wil. Volgens mij worden de verschillen steeds kleiner. Maar ik kan ook begrijpen dat de groei van D66 landelijk de plaatselijke democraten niet aanzet om hun winst maar te delen.
Zoals geschreven, volgens mij werken de drie al lang samen. Meer hoeft toch niet.